Μετά την εξαφάνιση της Αλμπερτίν. Μαρσέλ Προυστ.

Στο “Μετά την εξαφάνιση της Αλμπερτίν”, που αποτελεί απόσπασμα του “ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο”,ο Μαρσέλ Προυστ επιδίδεται στην “διευθέτηση” των ψυχικών διεργασιών που ακολουθούν την απώλεια και το πένθος, χωρίς να αφήνει ανεξέταστη την παραφορά της ζήλιας, που συχνά οδηγεί σε μια τεχνιτή ρήξη τον έρωτα, με τη βοήθεια σχηματικών, προκατειλημμένων και προκατασκευασμένων σκέψεων, που το ερωτικό πάθος υποθάλπει συχνά κάτω από την απελπισία του. Ο Προυστ οδηγείται σε μια επίμοχθη διαδικασία καταγραφής με εξονυχιστική- μέχρι εξαντλήσεως – λεπτομέρεια των αναρίθμητων συναισθηματικών μεταπτώσεων στη ψυχική κατάσταση ενός ερωτευμένου, η οποία κατακερματίζεται σε αναρίθμητα σπαράγματα, όταν το αντικείμενο του έρωτά του απομακρύνεται από τον ίδιο. Ακόμα και η παραμικρή αντίδραση ή έλλειψή της από την πλευρά του προσώπου που συγκεντρώνει το αδάμαστο ενδιαφέρον κάποιου, γίνεται - το ίδιο- δωρήτρια και καταχράστρια στη σκέψη του άλλου, που τον θρέφει και τον κατατρώει ταυτόχρονα.

Το επίπονο αυτό ταξίδι της αναζήτησης του άλλου, όταν παύει πλέον να υφίσταται ως φυσική παρουσία στη ζωή μας, γίνεται μια θαυμάσια αφορμή για τον λογοτέχνη Προυστ να εξετάσει κάθε μικρή διαδρομή, που το εγώ του θα διανύσει με τη φαντασία και την πιο συμπάσχουσα αρωγό της, τη σκέψη, μέχρι να αγγίξει τα όρια της λήθης, όπου θα οδηγηθεί στην εγωιστική του ανασύνθεση σε ένα νέο πλαίσιο, ανοιχτό στις ατελείωτες προοπτικές του μέλλοντος. Ο συγγραφέας εκφράζει την ευαίσθητη, ευάλωτη και επιρρεπή στο επουσιώδες και απατηλό, ιδιοσυγκρασία του ήρωά του με την αυταρέσκεια μιας φιλήδονα εγωκεντρικής φύσης, βαθιά ωστόσο στοχαστικής και κομψής, που περιαυτολογεί με εσωστρέφεια και χάρη, βαστώντας απ’ το χέρι την ανθρώπινη διαστροφή και τα πάθη.

Το ύφος του είναι πολύ προσωπικό. Ο αφηγητής του είναι σταθερά ένας και γράφει πάντα σε πρώτο πρόσωπο με μοναδικό φίλτρο στη γνώση που παραθέτει τις δικές του εντυπώσεις για τα πράγματα, προσωπικές σκέψεις, που διακόπτονται πού και πού από ελάχιστα διαλογικά μέρη. Δεν υποτάσσεται σε φόρμες ή μάλλον αναπλαισιώνει διάφορες φόρμες στην ιδιαίτερη έκφρασή του, που ανήκει αποκλειστικά στο φιλοσοφικό μυθιστόρημα, τιθασεύοντας τις δυνατότητές τους με τις βουλές μιας ατίθασης εσωτερικής ανάγκης για εξωτερίκευση. Η δημιουργία του μοιάζει με ημερολογιακή καταγραφή, απόλυτα λογοτεχνική παρ’ όλα αυτά, μιας πένθιμης πορείας στη διάρκεια της οποίας η κεντρική φυσιογνωμία του βιβλίου αναλογίζεται το “τότε” και παρασύρει σε αυτό το “τώρα”, υπολογίζοντας όμως με ακρίβεια τη συναισθηματική του κατάσταση σε ένα μελλοντικό χρόνο, αποδίδοντας έτσι τα χαρακτηριστικά ενός καπρίτσιου σε όσα συνθέτουν το παράφορο ερωτικό του πάθος. Δεν έχει εύκολη γλώσσα. Δεν υπάρχει τίποτα το λιτό και εύπεπτο, ακόμα κι αν ο ήρωάς του παραπαίει από την ανωριμότητα της ψυχοσύνθεσής του σε μια ζωή τρυφηλή και ακατέργαστη, απροσπέλαστη από το το βάθος που εξασφαλίζει τη διάρκεια. Ενώ στιγμές παρασύρεται σε σκέψεις ατέρμονης φλυαρίας, γιατί η ανάγκη του να εκφράσει τον ανείπωτο πόνο του είναι πολύ μεγαλύτερη από τον ίδιο τον πόνο, που και ο ίδιος γνωρίζει εκ προοιμίου πως θα ξεπεράσει σύντομα, δεν χάνει ούτε στο ελάχιστο τη συνοχή του. Η παρομοίωση αποτελεί ένα εύχρηστο εργαλείο, μια καλλιτεχνική διέξοδο της γλωσσικής απόδοσης του κειμένου του, το οποίο αναγάγει σε δεσπόζον στοιχείο της αφηγηματικής διαδικασίας. Η έλλειψη κεφαλαίων δυσχεραίνει την ανάγνωση και ο μακροπερίοδος λόγος του, που συχνά εμπλέκει σε μία παράγραφο περισσότερες από μία έννοιες- σκέψεις, τι οποίες βέβαια ο Προυστ διατηρεί σε τέλεια διαύγεια στο μυαλό του, “βοηθά” με τη σειρά του στην περάτωση του δύσκολου έργου του αναγνώστη. Ο Προυστ είναι ένας ιδιότυπος δημιουργός, που μπορεί μεν να αντιπαθείς αλλά τον παραδέχεσαι, αλλά και όταν ακόμα τον αγαπάς θα τον αμφισβητήσεις. Από τις εκδόσεις Ζαχαρόπουλος.